ਮਾਤ ਲੋਕ ਅਧੁਨਿਕ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਦੇ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਤਿਮਾਨ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ- ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਕ ਖਿਲਾਰੇ ਨੂੰ ਨਾਵਲੀ ਬਿਰਤਾਂਤ ਵਿਚ ਕਿਵੇਂ ਬੰਨ੍ਹਣਾ ਹੈ, ਇਹ ਜੁਗਤਾਂ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸ਼ਾਗਿਰਦੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਇਹ ਉਸਤਾਦੀ ਕੇਵਲ ਨਾਵਲ ਰਚਨਾ ਦੀਆਂ ਬਿਰਤਾਂਤਕਾਰੀ ਵਿਧਾਵਾਂ ਦੀ ਮਾਸਟਰੀ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ, ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਆਰਥਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਕ ਤਣਾਵਾਂ ਨੂੰ ਤਲਾਸ਼ਣ ਅਤੇ ਨਵੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਨਣ ਵਿਚ ਵਧੇਰੇ ਹੈ।ਉਹ ਸਭਿਆਚਾਰ ਚਿੰਤਨ(ਗਿਆਨਕਾਰੀ) ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਸਿਰਜਣਾ (ਬਿਰਤਾਂਤਕਾਰੀ) ਦੋਨਾਂ ਦਾ ਮਾਹਿਰ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਵਿਚ ਸਮਕਾਲੀ ਪੇਂਡੂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰ, ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਜੁਗਰਾਫੀਏ ਦਾ ਇਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡਿਕ ਗਿਆਨ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਗਿਆਨ ਬਿਰਤਾਂਤਕਾਰੀ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਨਹੀਂ ਚਲਦਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੀਰ ਵਾਰਿਸ ਵਿਚ ਚਲਦਾ ਹੈ। ਦੇਹ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਟੁੰਬਣ ਵਾਲੀ ਬਿਰਤਾਂਤਕਾਰੀ ਵਿਚ ਰੂਪਾਂਤ੍ਰਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਗਿਆਨ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਿਰਜਣਾਤਮਿਕ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਅੰਤਰ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਸਮਝਦਾ ਹੈ...ਅਮਰਜੀਤ ਗਰੇਵਾਲ
